Zorbalık nedir? Zorbalık genel tanımıyla, incitme niyeti ile saldırı olarak ifade edilir. Buna çocukluk çağında akranlar arasında rastlanırsa akran zorbalığı denir. Çocukların karşılaştığı en büyük sorunlardan biri akran zorbalığıdır. Çocuklar günlük yaşamlarında ailelerinden çok, okulda akranlarıyla vakit geçirmektedir ve akranları hayatlarının büyük bir bölümüne etki etmektedir. Zorbalık çocukların ileriki yaşantılarına, yetişkinlik yıllarına kadar etki etmektedir. Küçük, zayıf, hassas, güvensiz ve diğerlerinden farklı olan çocukların zorbalıkta kurban olmaları daha olağandır. Kurban, yılgın, utangaç, mutsuz davranışlar gösterdiğinde zorbanın eline koz vermiş olur. Zorba daha da güçlenir ve eylemlerini sürdürmeye devam eder. Zorbalık yapan çocuklar; Empati kuramazlar, kurbanın acısından keyif duyabilirler, diğer çocukları kontrol altında tutmak ve üstünlük kurmak isterler. Şiddeti öngören algıya sahiptirler. Kendilerine karşı diğer çocukların hep kötü niyetli olduğuna inanırlar.
Normalde bu gibi durumlarda kurban olan çocuğun yapması gerekenler:
*Bu durumu en yakınındaki büyüğüne bildirmek (okuldaysa öğretmenine),
*Durumu ailesine anlatmak,
*Zorbalığa başkaldırıp, haklarını arayacak şekilde davranmak.
Zorbalığı engellemek ya da zorbalığın etkilerini en aza indirmek için ebeveynlere büyük görev düşmektedir. Ancak çoğu aile bunu fark etmiyor ya da çok geç bir durumda fark ediyor. Çünkü çocuklar zorbalıktan şikayet etmezler; bu da ebeveynin yardımını geciktirir.
Çocuklar zorbalıkla ilgili şikayet etmezler çünkü:
*Karşılaştıkları durumun zorbalık olduğunu bilmezler ya da bununla ilgili nasıl şikayette bulunacaklarını bilemezler.
*Bu durum hakkında konuşmaktan utanırlar.
*Zayıf görünmek istemezler.
*Bunu hak ettiklerine inanırlar.
Çocukların ailelerinden korkmaması, çekinmemesi için aileler çocuklarının bir sıkıntısı olduğunda kızmamalılar, suçlama şeklinde konuşmalara girmemeliler. Çocuklarını anladıklarını söyleyip, çocuklarının yanında olduklarını hissettirerek sorunlarına çözüm bulmada yol gösterici şekilde konuşmalar yapmalılardır. Örneğin çocuğu dayak yiyen bir baba çocuğu bunu anlattığında çocuğuna kızıp “Kendine nasıl vurdurursun!” gibi ifadeler kullanırsa çocuk sıkıntılarını ebeveynlerine anlatmaktan çekinir. Ancak baba “Bu gibi durumlarda şiddete şiddetle karşılık vermeyerek başka çözüm yolları aramalısın. Böyle bir durum olduğunda bunu öğretmenine bildirmeli ve annenle benden saklamamalısın. Biz senin her zaman iyiliğini düşünürüz.” gibi ifadeler kullanarak çocuğuna yol göstermeli ve yanında olduğunu hissettirmelidir. Aileler bazen farkında olmadan çocuklarından mükemmellik beklerler. Çocuklarının hiçbir sorun yaşamamalarını, kendi haklarını savunabilmelerini ve çocuklarına söyledikleri her şeyi uygulamalarını beklerler. Kısacası süper çocuk olmalarını beklerler. Çocuklarının ev ortamı dışında karşılaştığı sorunlarda da çok sinirlenir ve çocuklarına fazla tepki gösterirler. Çocuklar da bu durumlarda daha çok içlerine kapanırlar ve onlar da farkında olmadan kendilerini suçlamaya başlarlar. “Ben neden böyleyim?” vb. sorular yöneltirler kendilerine. Sürekli suçlanan, sürekli kendisinden bir şeyler beklenen çocuklar genel hayatlarında içlerine kapanık, utangaç olurlar. Kolay kolay kendilerini savunamazlar. Bu da onların zorbalığa maruz kalmasına sebebiyet verir.
Çocuk zorbalığı nasıl öğrenir ya da nasıl zorba olur? Evde kendisine ya da ebeveynlerin birbirlerine zorbalık yaptığını gören çocukların dışarıda kendisinden fiziksel olarak güçsüz olan çocuğa zorbalık yapma ihtimali çok yüksektir. Çocuklar evde kendilerine yapılan şiddeti öğrenir ve bunu doğru, iyi olarak öğrenip ev dışında uygular. İlk bakım verenin çocuğa yönelik duygusal tutumları da çok önemlidir. Sevgisiz, umursamaz, ilgisiz tutum gören çocukların da zorbalık yapma olasılığı yüksektir. Ayrıca ebeveynlerin, ilk bakım verenin aşırı toleranslı, hoşgörülü davranması da zorbalık açısından önemlidir. Çocuğa akranlarına karşı davranışlarına karşı sınır konulmalı ve karşısındaki kişilere saygı duyması öğretilmelidir. Zorbanın ailesi eğer çocuklarının davranışlarını fark ederse çocuklarının empati duygularını geliştirmeye çalışmalı ve çocuklarıyla iletişimlerini arttırmalıdırlar. Çocuklarına akranlarına nasıl davranmaları gerektiği uygun ifadelerle, yol gösterir şekilde anlatılmalıdır. Zorba ve kurban olan çocuklar durum fark edildiğinde çok geçmeden okul ve okul dışında rehberlik servisine yönlendirilmelidirler.
Comments